HİKAYE (ÖYKÜ) NEDİR? ÖZELLİKLERİ NELERDİR KISACA
Çoğumuz hayatının bir bölümünde de olsa hikaye (öykü) okumuştur. Hikaye nedir? Hikayenin temel ögeleri nelerdir?
Öykü, yaşanmış veya yaşanması muhtemel olan olayları/durumları anlatan kısa edebi metinlerdir. Hikayede amaç okuyucunun öyküden zevk alması ve verilen mesajı anlamasıdır.
Hikayede yer ve zaman bellidir. Tabii kişiler de bellir. Bu kişilerin yaşadığı durum/olay yer ve zaman belirtilerek anlatılır. Öğretmekten çok duygulandırmaya hizmet eder. Kendine has anlatım türü vardır.
Buna öyküleyici anlatım denir. Gerçekte yaşanmış ya da yaşanabilecek olayları kısa ve öz bir biçimde, akıcı bir dille, duygulandırıcı yönüyle insanlara akseder. Hikayeyi romandan ayıran özellikler bunlardır.
Hikaye bir olaya bağlandığından dolayı ve bu olayın etrafında anlatım oluşturulduğundan genellikle yüzeyseldir. Hikayenin kısalığı nedeniyle romanda olduğu gibi fazlaca ayrıntıya girilmez. Bazı olaylar ve kişiler verilir. Bu olay ve kişiler sayesinde okuyucu düş gücünü kullanarak kişiler ve olaylar hakkında fikir yürütür.
Peki hikayenin ögeleri nelerdir? İsterseniz bu soruyu çok yüzelsel bir şekilde kısa ve öz cevaplarla yanıtlayalım.
Hikayede olay, çevre, zaman ve kişi ögeleri vardır. Bunların hepsi birbiriyle bağlantılıdır. Kişiler ögesinin başından bir olay ögesi geçer. Bu olayı ögesi belli bir zaman ögesi içerisinde gerçekleşir. Gerçekleşen bu olay ögesi aynı zamanda bir çevre ögesinde bulunur. Yani kısaca anlatmak gerekirse; bir kişi bir olay yaşar ve bu olayın zamanı ve mekanı hikayede verilir.
Peki hikayenin türleri nelerdir? Kaç çeşit hikaye türü vardır? Bu soruların cevaplarını da aynı şekilde kısa ve öz yanıtlarla cevaplayalım.
Hikayede 3 (üç) çeşit öykü türü vardır. Bunlardan birincisi olay öyküsü, ikincisi durum öyküsü ve sonuncusu ise ben merkezli öyküdür.
Olayı öyküsü kurallı bir yapıya sahiptir. Bu yapıyı serim, düğüm, çözüm örgüsü oluşturur. Bu hikayede geçen olaylar kişi, zaman ve mekan ögesine bağlıdır. Düğüm bölümü adından da anlaşılacağı üzere olayların en karmaşık ve en heyecanlı olduğu bölümdür. Çözüm ise gene adından anlaşılacağı gibi düğüm bölümündeki olayların çözüme kavuşturulduğu bölümdür. Türk edebiyatında olay öyküsünün en büyük temsilcisi Ömer Seyfettin'dir.
Durum öyküsünde ise durumlar olay öyküsüne göre değişiktir. Duygulandırma ön planda tutulmaz. Günlük olaylar, yaşanabilecek durumlar anlatılır. Türk edebiyatında durum öyküsünün öncülerinden biri Memduh Şevket Esendal'dır.
Ben merkezli öyküde ise durum öyküsüne benzerlik vardır. Ancak bu öyküde tamamen anlatı kahraman tarafından yapılır. Hikayede kahraman yazardır. Hikayede bulunan kahraman genellikle hayal dünyasındadır. Türk edebiyatında en önemli önder Haldun Taner'dir.
Öykü, yaşanmış veya yaşanması muhtemel olan olayları/durumları anlatan kısa edebi metinlerdir. Hikayede amaç okuyucunun öyküden zevk alması ve verilen mesajı anlamasıdır.
Buna öyküleyici anlatım denir. Gerçekte yaşanmış ya da yaşanabilecek olayları kısa ve öz bir biçimde, akıcı bir dille, duygulandırıcı yönüyle insanlara akseder. Hikayeyi romandan ayıran özellikler bunlardır.
Hikaye bir olaya bağlandığından dolayı ve bu olayın etrafında anlatım oluşturulduğundan genellikle yüzeyseldir. Hikayenin kısalığı nedeniyle romanda olduğu gibi fazlaca ayrıntıya girilmez. Bazı olaylar ve kişiler verilir. Bu olay ve kişiler sayesinde okuyucu düş gücünü kullanarak kişiler ve olaylar hakkında fikir yürütür.
Peki hikayenin ögeleri nelerdir? İsterseniz bu soruyu çok yüzelsel bir şekilde kısa ve öz cevaplarla yanıtlayalım.
Hikayede olay, çevre, zaman ve kişi ögeleri vardır. Bunların hepsi birbiriyle bağlantılıdır. Kişiler ögesinin başından bir olay ögesi geçer. Bu olayı ögesi belli bir zaman ögesi içerisinde gerçekleşir. Gerçekleşen bu olay ögesi aynı zamanda bir çevre ögesinde bulunur. Yani kısaca anlatmak gerekirse; bir kişi bir olay yaşar ve bu olayın zamanı ve mekanı hikayede verilir.
Peki hikayenin türleri nelerdir? Kaç çeşit hikaye türü vardır? Bu soruların cevaplarını da aynı şekilde kısa ve öz yanıtlarla cevaplayalım.
Hikayede 3 (üç) çeşit öykü türü vardır. Bunlardan birincisi olay öyküsü, ikincisi durum öyküsü ve sonuncusu ise ben merkezli öyküdür.
Olayı öyküsü kurallı bir yapıya sahiptir. Bu yapıyı serim, düğüm, çözüm örgüsü oluşturur. Bu hikayede geçen olaylar kişi, zaman ve mekan ögesine bağlıdır. Düğüm bölümü adından da anlaşılacağı üzere olayların en karmaşık ve en heyecanlı olduğu bölümdür. Çözüm ise gene adından anlaşılacağı gibi düğüm bölümündeki olayların çözüme kavuşturulduğu bölümdür. Türk edebiyatında olay öyküsünün en büyük temsilcisi Ömer Seyfettin'dir.
Durum öyküsünde ise durumlar olay öyküsüne göre değişiktir. Duygulandırma ön planda tutulmaz. Günlük olaylar, yaşanabilecek durumlar anlatılır. Türk edebiyatında durum öyküsünün öncülerinden biri Memduh Şevket Esendal'dır.
Ben merkezli öyküde ise durum öyküsüne benzerlik vardır. Ancak bu öyküde tamamen anlatı kahraman tarafından yapılır. Hikayede kahraman yazardır. Hikayede bulunan kahraman genellikle hayal dünyasındadır. Türk edebiyatında en önemli önder Haldun Taner'dir.
Yorumlar
Yorum Gönder